Οδηγίες για την καταγγελία στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.) και ‘Ίδρυμα Κοινωνικής Ασφάλισης (Ι.Κ.Α.)

Όλ@ έχουμε βρεθεί στην θέση να χρειαστεί να διεκδικήσουμε τα αυτονόητα: απλήρωτα μεροκάματα ή και μισθούς, υπερωρίες, δώρα, ένσημα κ.λπ. Δεν είμαστε  επαγγελματίες συνδικαλιστές/ίστριες, παρά μόνο μαγείρισσες, σερβιτόροι και λαντζιέρισες κ.λπ. Επομένως, μέσα από προσωπικούς και συλλογικούς αγώνες έχουμε καταφέρει να γνωρίζουμε τα δικαιώματά μας και πως να τα διεκδικούμε απέναντι στα αφεντικά. Η εμπειρία μας έχει δείξει ότι ο καταλληλότερος τρόπος να κερδίσουμε αυτά που μας ανήκουν είναι ο συλλογικός, μέσα από το σωματείο και με τις συναδέλφισσες μέσα στη δουλειά. Η ατομική διεκδίκηση μέσα από κρατικές δομές, που είναι τόσο γραφειοκρατικά φτιαγμένες για να μας κάνουν να νιώθουμε ότι «δεν βγάζουμε άκρη» τελικά να εξυπηρετούν τα συμφέροντα των αφεντικών.

Γι’ αυτό ακριβώς είναι πολύ σημαντικό να προετοιμαζόμαστε όλο τον καιρό που είμαστε στη δουλειά. Κρατάμε από τη πρώτη μέρα αποδεικτικά, δεν υπογράφουμε χαρτιά που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα (όπως οι αποδείξεις πληρωμών) ή υπογράφουμε προσθέτοντας τη φράση με κάθε νόμιμη επιφύλαξη.¹

Προγραμματίζουμε το πότε θα κάνουμε καταγγελία, ώστε να καλέσουμε την Επιθεώρηση για έλεγχο, καθώς ένα σημαντικό αποδεικτικό στοιχείο είναι να σε έχουν καταγράψει να δουλεύεις εκτός ωραρίου ή τελείως αδήλωτη σε έλεγχο του ΙΚΑ ή της Επιθεώρησης. 

Παρόλα αυτά, με ή χωρίς το σωματείο, τα βασικά βήματα που μπορείς να ακολουθήσεις πέρα από τα δικαστήρια είναι τα εξής:

 

Α. Σ.ΕΠ.Ε. (Σώμα Επιθεώρησης Εργασία)

 

·         Αν έχεις παραιτηθεί/απολυθεί έχεις χρονικό περιθώριο 3 μηνών για να κάνεις την καταγγελία.² Το αρμόδιο Σ.ΕΠ.Ε. στο οποίο θα απευθυνθείς, θα το εντοπίσεις βάση της τοποθεσίας της επιχείρησης που εργάζεσαι. Εκεί, θα προβείς σε επώνυμη καταγγελία, για την οποία θα χρειαστείς: το ΑΦΜ και την επωνυμία της επιχείρησης τα οποία τα βρίσκεις από μία απόδειξη του μαγαζιού ή τη σύμβαση εργασίας [οι συμβάσεις μας είναι καταχωρημένες στη σελίδα της ΕΡΓΑΝΗ (employees.yeka.gr), στην οποία έχεις πρόσβαση, με τους κωδικούς του TAXISNET]. 

 

·         Στη συνέχεια, θα συμπληρώσεις μία φόρμα με αυτά που διεκδικείς και η Επιθεώρηση θα καλέσει μια τριμερή συνάντηση που θα παρευρεθείτε: εσύ, το αφεντικό ή κάποιος εκπρόσωπος της επιχείρησης και η/ο επιθεωρήτρια/ής. Και εσύ αντίστοιχα μόνο σου, ή με τον δικηγόρο της επιλογής σου. Είναι σημαντικό να έχεις από την αρχή όλα τα στοιχεία και να είναι σωστά δομημένα, φτιάχνοντας ένα εμπεριστατωμένο φάκελο.

 

·         Σημαντικό είναι να βεβαιωθείς ότι το αφεντικό έλαβε την επιστολή από  την επιθεώρηση και ότι θα γίνει το ραντεβού. Είναι μια κλασική τακτική των εργοδοτών να μην παραλαμβάνουν το έγγραφο επίτηδες και να μην εμφανίζονται.

 

·         Στο τριμερές ραντεβού πρέπει να έχεις μαζί σου: 

 

1. Καταγεγραμμένα αναλυτικά τα ποσά που διεκδικείς.

2. (Αν υπάρχει) Αντίγραφο του εγγράφου από τον έλεγχο που έγινε στο μαγαζί και σε έπιασε αδήλωτο.

3. Μπορείς να φέρεις και έγγραφα που να αποδεικνύουν τις παρατυπίες της εργατικής σας σχέσης, π.χ. φωτογραφίες από προγράμματα, εκτυπωμένα screenshots με συνομιλίες μηνυμάτων/viber. Αυτά δεν συμπεριλαμβάνονται σαν αποδεικτικά στον φάκελο, αλλά μπορούν να λειτουργήσουν ενισχυτικά και να πιέσουν το αφεντικό να παραδεχτεί την αδήλωτη εργασία. Και αργότερα να φτιάξουν έναν καλό φάκελο για τα δικαστήρια. Ανεξάρτητα από τη δικαιοδοσία της Επιθεώρησης είναι βοηθητικό να εισηγηθείς να μπουν στον φάκελό σου.

Μπορείς να παροτρύνεις τον επιθεωρητή να δει τον πίνακα προσωπικού στο σύστημα ΕΡΓΑΝΗ που φαίνεται ότι το ωράριο του μαγαζιού δεν συμβαδίζει με αυτά που δηλώνει στις συμβάσεις όλου του προσωπικού.     

Μετά την επιθεώρηση: 

1. Σε περίπτωση που συνηγορήσει υπέρ σου η επιθεώρηση εργασίας και συμφωνήσεις για τα χρωστούμενα με τα αφεντικό σου, ολοκληρώνεται η διαδικασία. Πρώτα πληρώνεσαι και μετά υπογράφεις οτιδήποτε.

2. Ενδέχεται η εργατική διαφορά με το αφεντικό να λυθεί με το να υπογράψετε ιδιωτικό συμφωνητικό. Προσοχή σε αυτό, γιατί το έγγραφο αυτό μπορεί να λέει ότι δεν μπορείς να διεκδικήσεις ένσημα κλπ. 

3. Σε περίπτωση που ο εργοδότης αρνηθεί να πληρώσει ή έχει πλαστογραφήσει έγγραφα, όπως συμβάσεις κ.λπ., δικαιούσαι (μέσω δικής σου υπεύθυνης δήλωσης) να κινήσεις μέσω της επιθεώρησης την ποινική δίωξη του αφεντικού, ενώ παράλληλα του επιβάλλονται και πρόστιμα. Κάποιες περιπτώσεις, όπως η μη καταβολή δώρων, είναι αυτεπάγγελτη δίωξη από την Επιθεώρηση.

 4. Σε περίπτωση που δεν αναγνωριστούν οι οφειλές ή το πόρισμα της επιθεώρησης σε παραπέμπει δικαστικά, τότε μπορείς να προσφύγεις  στα αστικά δικαστήρια που με έναν δικηγόρο (εργατολόγο) διεκδικείς τα δεδουλευμένα σου.

 

Β. Ι.Κ.Α.

Συγχρόνως ή σε δεύτερο χρόνο μπορείς να προβείς σε καταγγελία και στο Ι.Κ.Α. για να διεκδικήσεις αναδρομικά τα ένσημα σου, είτε μιλάμε για ολόκληρες ημέρες που δούλευες και δεν ήσουν αφαλισμέν@ ή τα μισά ένσημα που δεν σε ασφαλίζανε (π.χ. δούλευες οκτάωρο και δηλωνόσουν τετράωρο). Το υποκατάστημα του Ι.Κ.Α. το βρίσκεις πάλι με βάση τον τόπο εργασίας και συμπληρώνεις αντίστοιχα ένα έντυπο καταγγελίας. Για την καταγγελία στο Ι.Κ.Α. έχεις περιθώριο 1 έτους μετά από την παραίτηση/απόλυση.

Σε πρώτη φάση συμπληρώνεις ένα έντυπο καταγγελίας και σε δεύτερο χρόνο σε καλούν από το ΙΚΑ για να καταθέσεις τα αποδεικτικά. 

 

Το Ι.Κ.Α. δέχεται αποδεικτικά και μάρτυρες οπότε θα χρειαστείς:

Σημείωση: η αρίθμηση δεν υποδηλώνει και τη βαρύτητα των αποδεικτικών, το βέλτιστο είναι να υπάρχουν όλα τα παρακάτω.

1. Αποδείξεις από την ταμειακή μηχανή την ώρα προσέλευσης και αποχώρησης.  

2. Αντίγραφο του εγγράφου από τον έλεγχο που έγινε στο μαγαζί και ήσουν αδήλωτο.

3. Υπεύθυνες δηλώσεις από συναδέλφ@ ή άτομα από εργάζονται σε κάποιο γειτονικό κατάστημα, ώστε να επιβεβαιωθούν τα λεγόμενά σου. Επίσης, και συνάδλεφ@ από γειτονικά μαγαζιά είναι επίσης στη λίστα των μαρτύρων.

4. Μάρτυρες οι οποίοι/ες να είναι σε σταθερό σημείο χωρίς αλλαγές σε σχέση με τον εργασιακό σου χώρο, όπως περίπτερο, ψιλικά κοκ. Οι μάρτυρες αυτοί/ες αποδυκνείουν μία σταθερή σου παρουσία εκεί, όντας/ούσες και αυτοί/ές σταθερά στα ίδια σημεία.

5. Άτυπα προγράμματα, φωτογραφίες από τη δουλειά, αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, εκτυπωμένα screenshots με συνομιλίες μηνυμάτων/viber.

6. Υπογεγραμμένα από εσένα αποδεικτικά παραλαβών για το κατάστημα (κάβες, αναλώσιμα κτλ)

Η καταγγελία στο Ι.Κ.Α. είναι αυτόνομη και θα πραγματοποιηθεί ανεξάρτητα με την απόφαση του Σ.ΕΠ.Ε ή αν έρθεις σε κάποιο εξωδικαστικό συμβιβασμό με το αφεντικό. Παρόλα αυτά, η επιτυχής επίλυση των διαφόρων σου στο Σ.ΕΠ.Ε. είναι βοηθητική και για την καταγγελία στο Ι.Κ.Α.

Εφόσον η καταγγελία σου γίνει δεκτή από την επιτροπή στο ΙΚΑ σου πιστώνονται τα χρωστούμενα ένσημα. Σε περίπτωση που είναι αρνητική έχεις την δυνατότητα να κάνεις ένσταση επί της απόφασης εντός 30 ημερών από την έκδοση και παραλαβή της απόφασης.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα του παράλογου της γραφειοκρατίας είναι ότι ενώ το Ι.Κ.Α. δέχεται αποδεικτικά και μάρτυρες και είναι πιο εύκολο να αποδείξουμε ότι δουλεύαμε παραπάνω ώρες από αυτές που μας δήλωναν, η διαδικασία του καθυστερεί (μπορεί και κάποια χρόνια για να βγει απόφαση) οπότε αναγκαστικά πάμε πρώτα στην επιθεώρηση, που έχει 3μηνη προθεσμία μετά από απόλυση/παραίτηση που όμως εκεί δεν μπορούμε να αποδείξουμε και πολλά γιατί δεν δέχονται αποδεικτικά. Επίσης αρκετές φορές έχουμε αντιμετωπίσει υπαλλήλους του Σ.ΕΠ.Ε. ή του Ι.Κ.Α. που έχουν αποτρέψει συνάδελφους από το να κάνουν καταγγελία (γιατί π.χ. είχαν υπογράψει τη σύμβαση ή δεν είχαν αρκετά αποδεικτικά). Δεν μασάμε όμως, προχωράμε κανονικά για τη διεκδίκηση των αυτονόητων δικαιωμάτων μας

Υποσημειώσεις:

1 Η χρήση των μέτρων αυτών απέναντι στα χαρτιά που παρουσιάζουν τα αφεντικά είναι σημαντική, καθώς εξετάζονται -για αρχή- τα «νομότυπα» στοιχεία που παρουσιάζουν. Άρα, είναι σημαντικό να είμαστε προσεκτικ@.

2 Οι καταγγελίες σε Σ.ΕΠ.Ε. και Ι.Κ.Α. μπορούν να πραγματοποιηθούνε και κατά τη διάρκεια που εμείς εργαζόμαστε ακόμη στο εκάστοτε μαγαζί.